Хууч яриа: Г.К.Жуковын хоргодох байранд хоносон цэрэг солиорч халагджээ

2015/10/13, 15:21 0

Дайны их талбар болсон Дорнод аймгийн Сүмбэр су- мын нутгийг тэр аяараа музей гэхэд бараг хэтрүүлэг болохгүй болов уу. Сүмбэрийн отряд гэж түүх домог арвинтай анги бий. Энд газар газрын эрчүүд алба хаасан нь дор бүрнээ л овөрмөц дурсамж дүүрэн байдаг. Тус ангид алба хааж байсан Д.Батсайхан хугацаат албаа бүрэн хааж чадалгүй халагд- сан түүх нь нэн сонирхолтой байдаг аж. Хамар даваан дээр сүндэрлэх Ялалт хөшөөнөөс баруунхантай домогт жанжин маршал Г.К.Жуковын хоргодох байр гэж байх. Дайны үед маршалын дээр тавьсан юм шиг харагддаг тул бүхнийг ажиж суужээ. Отрядын эрлийн машин Сүмбэрийн төвөөр нилээд хольхиж байснаа Дорнод руу явдаг замаар талийж өгчээ. Ямар- таа ч баригдахгүйгээ ойлгосон Батсайхан хоргодох байранд тухлаж хонохоор шийдэн шинелийнхээ талыг дэвсээд, талаар нь хучаад хэвтсэн байна. Унтах гэхээр л нэг болохгүй элдвийн юм бодогдоод. Бүр дайны талбарт очсон юм шиг л байж. Ийн байсаар шөнийн гурван цаг хүргэж. Тамхи татаж цагаа хараад дахин унтах санаатай хэвттэл цагаан шинельтэй офицер хажуугаар нь өнгөрөх шиг болжээ. Нүдээ сайтар арчаад хартал юу ч харагдахгүй юм гэнэ. Дотор нь эвгүйрхэж, нойр хулжсан болохоор хоргодох байрны цонх мэт нүхээр өндийж хартал ухаан алдмаар юм харагдсан байна. Сүмбэр сум, отряд нь тэр аяараа дайны талбар болчихсон аймшигтай тулалдаан болж байх юм гэнэ. Батсайхан "Би зүүдлэж буй хэрэг” гэж бодоод өөрийгөө чимхэж үзтэл осолдохгүй сэрүүн байж. Ийм хурдан дайн болдог юм байж. Ядахнаа бууны жад ч болов аваад гардаг байж хэмээн бодоод амжсан гэнэ. Эргэж хоргодох байрандаа доош суутал тулалдааны чимээ ер сонсогдохгүй юм гэнэ. Тэгэхээр дахиад өнгийтөл өөдөөс нь гартаа жад, гранат барьсан самуурай их ойрхон мөлхөөд ирж байжээ. Ямар ч зэвсэггүй тэрбээр маш ихээр айв. Одоо яадаг билээ гэж бодохын хооронд борооны цувтай монгол цэрэг гэнэт хажуунаас нь гарч ирээд өнөөх самуурайг даран унаж алжээ. Батсайхан айснаасаа болоод зүрх нь дэлсэж, бие нь хөлөрсөн тул жаахан амьсгаа авахаар доош сууж хөлсөө арчаад хэсэг сууснаа хоргодох байрнаас гарч нутаг руугаа зугтахаар шийдэн гарах гэтэл өөдөөс нь тал бие нь тэр аяараа шархадсан орос цэрэг мөлхөж иржээ. Ингээд л ухаан алдсан байна. Нэг сэрэхнээ тэрбээр хоргодох байрандаа хэвтэж байж. Сэм Сүмбэрийн төв рүү харвал сум байдгаараа л байж харагдсан байна, Би яах аргагүй зүүдлэж гэж жаахан тайвшраад тамхи асаах гэтэл дахиад л өрөөсөн гараа сойж боосон орос офицер дэргэдүүр нь яваад өнгөрч. Айх гайхах зэрэгцсэн Батсайхан яаран босч, хоргодох байрны мүхээр өндийн харвал гэдсээ хүү татсан япон цэрэг шазуур зуун өрөөсөн гартаа жад барьсаар өөдөөс нь хариугүй тулаад иржээ. Ингээд л байлдагч Батсайхан солиорч эхэлсэн байна. Үүр цайхын алдад хачин муу царайтай болсон цэрэг "Дайн боллоо. Намайг Япончууд хөөж алах” нь гэж орилж хашгирч инахыг харсан отрядын офицер оргосон цэргээ гэж таньж оч- тол Батсайхан бараг галзуурсан юм шиг. Тэр дор нь отрядын •мчийг дуудан эмнэлэгт хэвтүүлсэн байна. Тэрбээр эмнэлэгт х.»втэж чадахгүй орилж хашгиран "Дайн боллоо. Япон цэрэг, орос цэрэг, одоо би алууллаа” гэж дэмийрэн байсаар цэргийн онгоцоор хотод хүргэгдэж иржээ. Шархадны эмнэлэгт хоёр жил хэртэй эмчлүүлж байж сая нэг хүн болсон байна. Хий үзэгдэл- тэй таарсан Батсайхан одоо Төв аймагт аж төрдөг аж. Тэр |ухайгаа бараг ярьдаггүй, ярьвал сэтгэл санаа нь тавгүйтдэг байсан мань хүн одоо тэр тухайгаа хууч хөөрөх дуртай нэгэн болсон гэнэ. Ер нь Сүмбэрийн дайны талбараар шөнө дөлөер нвах юм бол элдвийн хий үзэгдэлтэй төвөггүй таарч болдог аж. Хэрэв энэ талаар судалгаа хийдэг хүн байвал бэлэн материал лахаас аваад байна бус уу!

Эх сурвалж: http://www.mongoliax.mn/

URL: http://www.choibalsan.mn/index.php?newsid=12088

Танд манай сайт таалагдаж байвал Like дарна уу. Танд баярлалаа

Танд мэдээ таалагдаж байвал Like дарна уу.

Санал болгох

Сэтгэгдэл бичих

АНХААРУУЛГА: Уншигчдын бичсэн сэтгэгдэлд choibalsan.mn хариуцлага хүлээхгүй болно. Та сэтгэгдэл бичихдээ бусдын эрх ашгийг хүндэтгэн үзнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдлийг манай сайтын зүгээс устгах эрхтэй!