Эрчим хүчний салбарыг ирээдүйд хөгжүүлэхэд түлхэц болох технологийн гурван гол салбар бий. Үүнд:

• Эрчим хүч хадгалах, нөөцлөх (Storage)

Эрчим хүчийг хадгалах шинэ, хямд арга зам, сайжруулсан зай хураагуур, шинэ төрлийн түлш зэрэг үүнд орно.

• Эрчим хүчийг оновчтой түгээх (Smart grid)

Энэ нь сүлжээгээр тархаж байгаа эрчим хүчийг зөв мэдээлэлтэй холбож, оновчтой, ухаалаг хэрэглээг бий болгоход чиглэнэ.

• Эрчим хүчний үүсгүүр (Electricity generation)

Эрчим хүчийг шинэ эх сурвалжуудаас үүсгэх арга замыг хайх.

Энэ салбарын экспертүүд, судалгааны байгууллагууд хөгжлийн ирээдүйг хэрхэн харж байгааг BusinessInsider-ынхан нэгтгэн эмхтгэжээ.

Нөөцлөх технологиуд (Storage)

Fuel cell: Ямар нэг түлшийг агаартай (хүчилтөрөгч) урвалд оруулан химийн аргаар цахилгаан гаргадаг технологи. Агаар болон түлш нь тасралтгүй хангагдаж байгаа тохиолдолд эрчим хүчийг мөн тасралтгүй гаргадгаараа баттерейнээс ялгаатай. Харин баттерей нь зөвхөн өөртөө агуулагдах химийн нэгдлүүдийг л ашиглан цахилгаан гаргадаг тул ашиглалт хязгаартай.

2013 онд туршилт хийгдсэн, 2015 оноос судалгаа эрчимжиж 2016 онд хэрэглээнд гарах боломжтой.

Lithium-air баттерей: Энэ төрлийн баттерей нь уламжлалт Li-Ion баттерейнаас тав дахин их багтаамжтай. Агаар дахь хүчилтөрөгчөөр исэлддэг баттерей. Баттерейнд ордог исэлдүүлэгчийг агаар дахь хүчилтөрөгчөөр сольсноор багтаамж нь эрс нэмэгдэнэ. Ингэснээр тухайлбал цахилгаан машины явах зайг эрс нэмэгдүүлнэ.

2017 онд туршилт хийгдэнэ, 2018 оноос судалгаа эрчимжиж 2020 онд хэрэглээнд гарах боломжтой.

Устөрөгчийн эрчим хүчийг хадгалах, түгээх: Цахилгааны оронд устөрөгчийг түгээдэг, хадгалдаг болно. Харин эцсийн хэрэглэх цэг дээр устөрөгчийг энерги хувиргалтын аргаар цахилгаанд шилжүүлдэг болгох юм. Ингэснээр маш хэмнэлттэй, өртөг бага цахилгааны хэрэглээ бий болно.

2019 онд туршилт хийгдэж, 2021 оноос судалгаа эрчимжиж 2022 онд хэрэглээнд гарах боломжтой.

Дулааны хадгалагч: Нарны илчийг эсвэл дулааны цахилгаан станцаас гаргаж буй илчийг тусгай төхөөрөмжүүдэд хадгалж дараа нь орон сууцны халаалт, ус халаах зэрэг ахуйн халаалтын хэрэглээнд ашиглах арга юм.

2022 онд туршилт хийгдэж, 2024 оноос судалгаа эрчимжиж 2027 онд хэрэглээнд гарах боломжтой.

Ухаалаг түгээлт (Smart grid)

Нэгдүгээр үеийн ухаалаг түгээлт: Цахилгааныг түгээх явцдаа зэрэг хэмжилт хийж мэдээллийг хяналтын системд гэдрэг дамжуулснаар ачааллыг зөв тэнцүүлж, оргил үед чухал биш зарцуулалтыг хязгаарлах зэргээр зохицуулдаг технологи.

2014 онд туршилт хийгдэж, 2015 оноос судалгаа эрчимжиж 2016 онд хэрэглээнд гарах боломжтой.

Төвлөрсөн биш түгээлт: Төвлөрсөн станцаас эрчим хүч түгээхэд дамжуулах замдаа алдагдаж эдийн засгийн үр ашиг багасдаг талтай. Харин төвлөрсөн биш тохиолдолд тухайн бүс бүртээ олон янзын жижиг эх үүсвэрүүдээс хангагдах арга юм.

2017 онд туршилт хийгдэж, 2021 оноос судалгаа эрчимжиж 2022 онд хэрэглээнд гарах боломжтой.

Эрчим хүчний ухаалаг сүлжээ: Дэлхийн хэмжээний энергийн нэгдсэн сүлжээ бий болгож нийтээрээ хувааж хэрэглэх. Энэ тохиолдолд эрчим хүч яг Интернэт шиг болж хэн ч хаанаас ч цахилгаан, дулаан, хий зэрэг хүссэн эрчим хүчээ хэрэгцээгээрээ хэрэглэх боломжтой болох юм.

2019 онд туршилт хийгдэж, 2020 оноос хэрэглээнд гарах боломжтой.

Цахилгаан үүсгүүр (Electricity generation)

Далайн турбин: Далайн давалгааны хүчийг цахилгаан энерги болгох технологи. Одоохондоо бага хүрээнд ашиглаж байгаа ч цаашдаа маш өргөн хүрээг хамрах боломжтой.

2015 онд туршилт хийгдэж, 2017 оноос хэрэглээнд гарах боломжтой.

Микро Стирлинг хөдөлгүүр: Микрометрын хэмжээтэй бичил хөдөлгүүрүүд нь дулааны энергийг цахилгаан болгох чадалтай. Халсан гадаргуу дээр олон тооны ийм хөдөлгүүрүүд байрлуулаад цахилгаан гаргаж болно.

2020 онд туршилт хийгдэж, 2026 оноос судалгаа эрчимжиж 2027 онд хэрэглээнд гарах боломжтой.

Нарны энергийн хавтанг чиглүүлэгч роботууд: Бага оврын роботуудаар нарны энерги хүлээн авагч хавтангуудыг нарны тусгалын дагуу чиглүүлж болно. Одоогийн хавтан бүрийг мотороор чиглүүлдэг аргаас илүү хялбар, зардал багатай арга юм.

2014 онд туршилт хийгдэж, 2016 оноос судалгаа эрчимжиж 2017 онд хэрэглээнд гарах боломжтой.

Хоёр дахь үеийн био түлш: Шинэ үеийн био түлшний технологи нь (замагнаас гаргаж авдаг био дизель болон этанол) маш бага эсвэл тэг хэмжээтэй хүлэмжийн хий ялгаруулдаг болох ирээдүйтэй.

2016 онд туршилт хийгдэж, 2017 оноос судалгаа эрчимжиж 2021 онд хэрэглээнд гарах боломжтой.

Фото гүйдлийн тунгалаг шил: Нарны гэрлийг цахилгаан гүйдэлд хувиргадаг шилний технологи. Байшингийн фасад, цонхны шилнээс эрчим хүч гаргаж авдаг болно гэсэн үг.

2017 онд туршилт хийгдэж, 2020 оноос судалгаа эрчимжиж 2021 онд хэрэглээнд гарах боломжтой.

Гурав дахь үеийн био түлш: Био түлш гаргаж авдаг организмуудад генетикийн өөрчлөлт хийснээр илүү өндөр үр ашигтай био түлш гаргаж авах арга.

2022 онд туршилт хийгдэж, 2024 оноос судалгаа эрчимжиж 2025 онд хэрэглээнд гарах боломжтой.

Сансарт суурилагдсан нарны цахилгаан станц: Сансарт байрлуулсан нарны эрчим хүч цуглуулагчаас энергийг богино долгион болгон дэлхий рүү дамжуулах арга. Дэлхий дээр нарны эрчим хүч цуглуулснаар хамаагүй илүү өгөөжтэй. Учир нь дэлхийд нарны эрчим хүч ирэхдээ агаар мандлын олон давхаргад өөрчлөгдөн сулардаг.

2025 онд туршилт хийгдэж, 2027 оноос судалгаа эрчимжиж 2028 оноос хэрэглээнд гарах боломжтой.

Микро цөмийн реактор: Хэдхэн метрийн урттай бага оврын цөмийн реакторууд дурын газар байрлуулан ашиглах боломжтой болно. Одоохондоо 10MW чадал гаргаж байгаа ба ойрын үед 50MW хүргэх боломжтой.

2022 онд туршилт хийгдэж, 2023 оноос хэрэглээнд гарах боломжтой.

Inertial confinement fusion: Цөмийн урвалаар түлшийг өдөөж задлан их хэмжээний энерги гаргах арга.

2013 онд эхний туршилт хийгдсэн, 2021 оноос ашиглагдах боломжтой.

Торийн реактор: Цөмийн реакторт Торийг түлш болгон ашиглах арга. Давуу тал гэвэл гарах радио актив хаягдал нь 10-10,000 дахин богино настай байдаг. Бас Торийг олборлоход 100 хувь цэвэр, баяжуулах шаардлагагүй изотоп гардаг ажээ.

2025 онд туршигдаж, 2027 оноос хэрэглээнд гарах боломжтой.

Эх сурвалж: Ikon.mn

URL: http://www.choibalsan.mn/index.php?newsid=2036