Эрдэнэт үйлдвэрээ зуун хувь Монголынх болголоо. Одоо үр ашигтай, хамгийн сайн хувилбараар нь ажиллуулах зөв удирлагаар хангах нь чухал байна.

Харамсалтай нь улстөрчид Эрдэнэтийг хэтэвч болгон халааслах ганцхан зорилгын үүднээс талцан хуваагдаж, улайран дайтаж байна. Тэдний томилуулахаар зүтгэж буй хүмүүсийн хэн нь ч захирал болсон бай, Эрдэнэтийн баялгийг халаас руу нь урсгах кноп болох нь тодорхой. Ийм нөхцөлд эрүүл шинэ менежемент, олон улсын туршлагаар удирдуулан чиглүүлэхийг Эрдэнэт үйлдвэрийн ажилчид, инженер техникчид, цаашлаад монголын нийт иргэд хүсэн хүлээж байна.

Монгол Улсын төсвийн 40 хувийг дангаараа бүрдүүлдэг Эрдэнэт үйлдвэрийг хэрхэн удирдахаас олон зүйл хамаарах торгон агшинд ирээд байна. Хэдийгээр нөөц нь дуусч байгаа, өр төлбөр ихтэй, техникийн хоцрогдолтой гэх боловч уул уурхай хөгжсөн улсуудад ашиглаж буй менежментээр удирдуулвал өнөөгийн байдлыг залруулж, илүү өргөн боломжийг нээх юм.

Эрдэнэт үйлдвэр дөчөөд жилийн турш олборлосон баяжмалаа түүхийгээр нь борлуулсаар ирсэн. Уг хүдэрт зэсээс гадна алт, мөнгө, газрын ховор элементүүд зэрэг үнэт металл холилдон "оддог”. Хэрэв тэдгээрийг нэг бүрчлэн ялгаж, эцсийн бүтээгдэхүүн болгон дэлхийн зах зээлд гаргавал, Япон улсын нэг жилийн төсөвтэй тэнцэх хэмжээний хөрөнгө босгох боломжтой гэсэн гадны эрдэмтдийн судалгаа бий. Эрдэнэтийг хөгжүүлье гэвэл асар их нөөц бий. Үүнийг улстөрийн томилгоогоор биш, мэргэжлийн багаар удирдуулж байж л хэрэгжүүлнэ.

Хэрэв олон улсын менежментын баг орвол өөрийн гэсэн урт хугацааны хөтөлбөртэй, тогтвортой хөгжлийг санал болгож, ТУЗ-д батлагдсан менежментээр үйл ажиллагааг удирдах юм.

Өнөөдөр "Эрдэнэтийн овоолго” гэх үйлдвэрт шаардлага хангахгүй бүтэц бүхий шороо асар их бий. Түүгээр хаяанд нь байх Америк Монголын хамтарсан "Эрдмин” компани баяжмалаас хэдэн арван хувь илүү үнэтэй катодын зэс үйлдвэрлэн дэлхийн зах зээлд гаргаж байна. Улстөрчдийн томилсон нэг ч дарга энэ овоолгоо ашиглан эцсийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх тухай яриагүй, ярих ч үгүй. Харин хөгжил хайж, ашиг нэмэгдүүлэх зорилго бүхий удирлагатай бол тэр их овоолгоо мөнгө болгож чадна.

Гучин жилийн дараа Эрдэнэтийн нөөц дуусна гэдэг. Энэ бол долоон удаагийн сонгуулиар эрх барьсан улстөрчид хүнээ шургуулж сороод дуусгах л хугацаа. Эрдэнэт үйлдвэр хаагдахад ажилгүй болох иргэдийн цаана байх зуун мянган хүний амьдрал, төсөвт оруулдаг мөнгө шууд нуран унана.

Харин хариуцлагатай баг ажиллавал эцсийн бүтээгдэхүүн гаргахаас эхлээд, дахин шинээр нөөцийг тогтоох, металлыг ялган боловсруулах, дагалдах үйлдвэрлэл, үйл ажиллагааг хөгжүүлэх зэргээр улсад болон иргэдэд хохиролгүйгээр шийдвэрлэх боломж харна. Энэ мэтчилэн олон улсын мэргэжлийн менежментийг оруулах нь хамгийн зөв шийдэл болоод байна.

Эрдэнэт үйлдвэрийн 49 хувь эзэмшигч тал чухам үүнийг л хүсч байна. Оюутолгойн гүйцэтгэх захирлаар ажиллаж байсан Камерон Макрей, Эндрью Вүүдлэй болон ТУЗ-ын гишүүн Да.Ганболд нарыг гүйцэтгэх захиралд санал болгосноор энэ байр суурь нь тодорхой харагдаж байна. Мөн Япон Канад зэрэг уул уурхайн салбарт хөгжил түүчээлэгч орнуудын менежментийн багийг урьж ажиллуулахыг үгүйсгэхгүй.

Аль ч тохиолдолд улстөрчдийн гар хөл шургалснаас хавьгүй илүү шийдвэр болохыг олон нийт ч дэмжин харж байгаа.

Ш.Ганхуяг