Монголын уншигч олон түмэнд "Чонон сүлд" номыг Хятад хэлнээс гайхамшигтай орчуулан хүргэсэн, орчуулагч, судлаач, Хятад хэлний "Гэгээ" коллежийн захирал Д.Болдбаатар өөрийн Facebook хуудсандаа Төрийн хэл нэртэй шүүмжийг бичсэн байна.

ТӨРИЙН ХЭЛ

Хятадын удирдагч Си Зинь Пин манай оронд хоёр хоног айлчлаад буцлаа. Түүний айлчлалын тухай дээр доргүй ярьж бичиж байгаа болохоор олон таван зүйл бичээд яахав. Би орчуулагч хүний хувьд төрийн орчуулга хэр зэрэг түвшинд байгааг харах боломж олдсондоо харин их олзуурхлаа. Ний нуугүй хэлэхэд төрийн орчуулга хэмээх хэмжүүрээр авч үзвэл жаахан барагтайхан байсныг хятад хэлтэй байтугай хятад хэлгүй хүмүүс ч гадарлахаар байсан байх аа. Ялангуяа УИХ- дээр Си Зинь Пин даргыг үг хэлээд суухад З.Энхболд дарга нэг цаас гаргаж ирээд шууд уншчих юм. Түүнийг орчуулах болов уу гэсэн байдаггүй. Уг нь дипломат ёсны үүднээс маш бүдүүлэг алдаа л даа. Гэхдээ үүнд З.Энхболдын даргыг шүүмжлэх гэсэнгүй. Манай УИХ, Засгийн газар, ГХЯ бүгд л дор бүрнээ ёслол хүндэтгэлийн албатай шүү дээ. Хэрвээ урьдаас бэлтгэсэн материалыг өгөөгүй бол тийм нарийн бичлэгийг шууд сонсоод орчуулах аргагүй тул орчуулагчийн ч буруу биш. Өөрөөр хэлбэл иймэрхүү орчуулгатай холбоотой алдаа мадаг цөөнгүй гардагийг та бүхэн мэдэх байх. Би гол нь хэн нэгэн хүнийг буруутгах гэсэнгүй орчуулга гэдэг бол, ялангуяа төр засгийн түвшингийн орчуулга маш чухал үүрэгтэй гэдгийг манай сайд дарга нар ойлгоосой билээ гэсэндээ үүнийг бичиж байна.

Хятадын орчуулагчийн орчуулга, дуудлага ч жаахан асуудалтай байсан шүү дээ гэж зарим хүн ам таглаж мэдэх л дээ. Гэхдээ манай улсад жил болгон бага, дунд, дээд шатанд гадаад дотоодгүй арван мянга шахам хүн хятад хэл сурч байгаа. Сайн бэлтгэлтэй жил хятад хэлний улсын олимпиадын хөтлөгч нь хятад багш нарын нүдийг бүлтийлгэхээр уншиж, ярих тохиолдол олон байдаг юм шүү. Гэтэл хятад хэмээх тэр том гүрэнд жилдээ тав гурван монгол хэлний мэргэжилтэн бэлтгэж байгаа эсэх нь мадагтай.

Улс орнууд төрийн орчуулгадаа ихэд анхаардагийн нэгэн жишээ нь өмнөд хөрш жил болгон гадаад явдлын яамны англи хэлний синхрон орчуулагч бэлтгэх гээд 200 их дээд сургуулиуд руу хүн томилон явуулж, шалгарсан хоёр зуун хүнээ хагас жил бэлддэг ажээ. Тэднээсээ тавин хүнийг шигшиж гурван сар бэлтгэсний дараа 6 хүн сонгож авдаг гэсэн. Тэгээд дээр нь дахин хоёр гурван жил бэлтгэж байж жинхэнэ төр засгийнхаа орчуулгад ашигладаг байна. Бодвол түргэн бичлэг энэ тэрээ хажуугаар нь заадаг байх л даа. Тэгж айхтар бэлдсэн хэр нь төр засгийн удирдагч нарын хэлэх үгийг 14 өдрийн өмнө орчуулагчид ирүүлээд орчуулж хэвлээд бэлдсэн байдаг. Түүнийхээ дагуу л ярилцаж хөөрөлддөг нь орчуулагчдаа хичнээн амар байх билээ дээ. Ялангуяа төр засгийн удирдагч нар оролцсон хэвлэлийн бага хурлын өмнө бэлтгэл болгож дөчин шижигнэсэн орчуулагч оролцсон "загвар хэвлэлийн бага" хурал хийж хүмүүсээ бэлддэг тухай Вэнь Зя Баогийн орчуулагч нэг хэвлэлд бичсэн байдаг. "Сайн орчуулагч гэдэг бэлтгэлтэй хүнийг хэлдэг" гэж мань нөхрийн үгийг би оюутнууддаа хэлэх дуртай.

Бид байшин барилга, зам харгуй яриад байхаас биш иймэрхүү зөөлөн хүчин зүйлийн тал дээр дэндүү бага анхаарах юм аа.

За тэр төр засгийн хэмжээний том асуудал над мэтэд ахадах байлгүй. Харин жирийн бидний хувьд хамаатай өөр нэгэн асуудал айлчлалын үеэр яригдсан нь хятадад суралцах оюутны тоог жил болгон мянга хүргэх асуудал хөндөгдлөө.

Хятадад жил болгон мянган оюутан сургаад Японд мянган инженер бэлдэнэ гээд л дарга нарын амнаас сонсоход сайхан байгаа биз. Гэхдээ хэлний мэргэжилтэн хүний байр суурин дээрээс би тэр хүмүүсийг үнэхээр их өрөвдөж байна. Учир нь 11 жил эх хэлээрээ суралцсан хятад, япон залуустай тохой залган суугаад тухайн орны хамгийн нарийн, өндөр мэргэжлийг сураад ирнэ гэдэг үнэндээ бараг бүтэшгүй хэрэг. Япон улсад сайн сурах гэж хичээгээд миний нэг танилын хүү нь оюуны сааталтай болоод ирснийг би мэдэх юм. Өөрөөр хэлбэл хүмүүсээ эндээ хэлний мэдлэгийг нь сайтар бэлдээд явуулах хэрэгтэй шүү дээ. Мэдээжийн хэрэг их дээд сургуулийн сор болсон залуус явж байгаа. Гэтэл тийм залуусын цөөнгүй хэсэг нь Хятадад очоод яагаад пийжүүчин, шоучин болоод ирдэг вэ гэхээр сайн суръя гэхээр нөгөө айхтар хятад, япон соёлын ангал, ханз үсэгний саад бэрхшээл амаа ангайсан арслан мэт зам тэгнээд хэвтэж байгаа шүү дээ. Ядаж яаж ч хичээгээд орос, англи хэл шиг санаан зоргоор бүтчих биш.

Уг нь манай "Гэгээ" коллеж хятад хэлийг нэн хялбар сурах арга нээгээд амьдралд хэрэгжүүлээд бараг арваад жил болчихлоо. Холбогдох ном сурах бичгийг ч гаргачихсан байгаа. Даанч үүнийг хариуцсан дарга нарт ойлгуулаад хамтран ажиллах гэдэг хад нэвтлэхээс амаргүй асуудал байх юм даа. Япон руу явах гэж байгаа инженерүүдийг ч уг нь тийм аргаар сургах бүрэн боломжтой юм. Хэрвээ ийм бэлтгэлгүй сэтгэлийн хөөрлөөр баахан хүн явуулчих юм бол хэдэн жилийн дараа үр дүн муутай дахиад л далан таван сая долларыг салхинд хийсгээд хэн ч хариуцлага хүлээхгүй хоцорч мэдэх юм шүү.

Цаг

URL: http://www.choibalsan.mn/index.php?newsid=4913